Pierwszy kościół zbudowany dla Zatorza. Jedna z niewielu budowli neoromańskich w Olsztynie. Od 2009 r. kościół jest Sanktuarium Miłosierdzia Bożego w Archidiecezji Warmińskiej.

Historia

Decyzję o budowie kościoła dla nowej, rozwijającej się dzielnicy podjęto w 1911 r., rok później wmurowano kamień węgielny. Prace budowlane według projektu Fritza Heitmanna prowadził Albert Scholz. Kościół otwarto w październiku 1913 r. po 18 miesiącach budowy, świątynia otrzymała wezwanie Św. Józefa-patrona robotników. Konsekracja przez biskupa Augustyna Bludaua nastąpiła 6 września 1920 r. Samodzielna parafia od 1932 r., do 1978 r. podległą świątynią był kościół Chrystusa Króla. Kościół został wpisany do rejestru zabytków w 1988 r.Wyposażenie świątyni jest dostosowane do stylu architektonicznego. W prezbiterium neoromański ołtarz główny Georga Schreinera z Regensburga. W centralnej części od dołu tabernakulum, Tron Eucharystyczny, Baranek leżący na Księdze z siedmioma pieczęciami i Grupa Ukrzyżowania. W kwaterach ołtarza sceny: Zaślubiny, Emaus, Ofiara Melchizedeka i Śmierć Św. Józefa. Przy prezbiterium w apsydach bocznych ołtarze Matki Boskiej i Najświętszego Serca Jezusowego. W transepcie ołtarze Matki Boskiej Ostrobramskiej i Miłosierdzia Bożego. W kopule jedyne zachowane z okresu przedwojennego malowidło Sąd Ostateczny, autorstwa Paula Beckmanna z Królewca. W nawie głównej ambona z warsztatu Vettera z Dobrego Miasta, z przedstawieniami Ojców Kościoła Wschodniego: ŚŚ Bazylego Wielkiego Grzegorza z Nissy, Grzegorza z Nazjanzu, Atanazego i Cyryla. W nawie południowej w gablocie zawieszony jest Różaniec Męki Dzieci Polskich na Syberii. Stacje Drogi Krzyżowej wykonał Gerhard Fugel z Monachium. Na emporze organowej obraz kardynała Stanisława Hozjusza. W kościele znajdują się oryginalne witraże z lat 1912-13, wykonane przez firmę Gassen i Blaschke z Duesseldorfu. W prezbiterium Chrystus z 11 Apostołami, w transepcie Św. Dominik oraz 15 Tajemnic Różańcowych, w kopule koliste witraże z symbolami Czterech Ewangelistów, w Kaplicy Św. Antoniego witraż Szymon z Samarii chrzczący Diakona Filipa.W otoczeniu kościoła znajdują się plebania, dom katechetyczny, zewnętrzna Droga Krzyżowa, kapliczka Matki Boskiej z Loudes, wykonana z kamienia polnego i figura Św. Józefa, patrona świątyni, ustawiona w 1964 r.

Opis architektury

Kościół został zbudowany w stylu neoromańskim. Świątynia reprezentuje architektoniczny styl kościoła bazylikowego. Bryłę kościoła tworzą trójnawowy, czteroprzęsłowy korpus z nawą główną dwukrotnie wyższą od bocznych i posiadającą własne okna doświetlające, transept z ośmioboczną wieżą na skrzyżowaniu naw, trójapsydowe prezbiterium i dwie kwadratowe wieże w fasadzie, flankujące trzydrzwiowe wejście główne. Kościół nie jest orientowany, na fakt ten zaważyło dopasowanie planu budowy kościoła do ustalonego wcześniej komunikacyjnego układu dzielnicy. Sklepienia jedynie w prezbiterium-gwiaździste i kruchcie-krzyżowe. Trzydrzwiowe wejście główne w fasadzie głównej usytuowanej od wschodu, dwukondygnacyjne zwieńczone trójkątnym szczytem.

Ciekawostki

Kościół trafił do propagandowego filmu, nakręconego przez czerwonoarmistów pt. „W legowisku bestii”, dotyczącego ofensywy wschodniopruskiej 1944/45. Sceny walk przy kościele zostały sfingowane długo po wkroczeniu Armii Czerwonej do Olsztyna, występują w nich jedynie żołnierze radzieccy. - kościół jako jedyny w Olsztynie posiada zewnętrzną Drogę Krzyżową, wykonaną w 1965 r. Stanowi ją 14 kapliczek z obrazami poszczególnych stacji.

Legenda

22 stycznia do Olsztyna wkroczyli czerwonoarmiści. Proboszcz parafii Św. Józefa Bernhard Klement pozostał w kościele gdzie dosięgła go śmierć. Według tradycji został zamordowany kiedy modlił się w prezbiterium przed ołtarzem głównym. Zwłoki księdza zostały znalezione w piwnicy plebanii. Klementa pochował na przykościelnym cmentarzu o.o. Gilbert Pawletta, franciszkanin z kościoła Chrystusa Króla. Przed ołtarzem przez lata utrzymywano plamę w posadzce, symbolizującą krew proboszcza.

Informacje praktyczne

Zwiedzanie kościoła jest bezpłatne- obowiązuje zakaz zwiedzania podczas mszy, nabożeństw i innych uroczystości kościelnych- bezpłatny parking dla autokarów przy ul. Sybiraków 400 m przy stadionie KKS „Warmia”.- czas zwiedzania ok. 30 min.

Literatura

Kopiczko A., Kościoły i kaplice w Olsztynie, Olsztyn 2000