Noclegi w Olsztynie
Gastronomia
Rekreacja
Imprezy i wydarzenia
Kościół p.w. Chrystusa Króla i Św. Franciszka z Asyżu |
Kościół parafialny dla południowo-zachodniej części Zatorza. Zarządzany przez zakon o.o franciszkanów z prowincji poznańskiej. Najmłodszy przedwojenny kościół Olsztyna. Historia Franciszkanie ze śląskiej prowincji Św. Jadwigi przybyli do Olsztyna wiosną 1919 r., zaraz po Świętach Wielkanocnych w liczbie 3 księży i 1 brata zakonnego. Zakonnicy początkowo zorganizowali kaplicę p. w. Św. Franciszka z Asyżu w nieistniejącej XIX-wiecznej kamienicy, przy dzisiejszej Alei Wojska Polskiego, która dotąd mieściła kasyno oficerskie piechoty. W 700 rocznicę śmierci Św. Franciszka w 1926 r. rozpisany został konkurs na projekt kościoła i klasztoru franciszkańskiego. Konkurs wygrał August Feddersen. Pierwotna wizja świątyni nakreślona przez Feddersena była utrzymana w konwencji modernizmu, ojcowie jednak postawili warunek, aby kościół nawiązywał do renesansu włoskiego. Kamień węgielny pod kościół poświęcił 21 sierpnia 1926 r. biskup warmiński Augustyn Bludau. Świątynię budowano w latach 1926-27, wykonawcą robót była firma Karczewski z Olsztyna. Konsekracja odbyła się pod przewodnictwem biskupa Bludaua w dniu 2 października 1927 r. Wyposażenie kościoła w większości było gotowe w 1930 r., jedynie ołtarz Św. Franciszka jest późniejszy z 1938 r. Kościół początkowo był filią parafii Św. Józefa, stan ten trwał do 1978 r. Budowa klasztoru przeciągała się, ostatecznie prace ukończono w 1932 r. po zakończeniu budowy zespołu kościelno-klasztornego w dawnej siedzibie otwarto Konwikt Św. Antoniego, przeznaczony dla uczącej się młodzieży męskiej. W czasie II wojny światowej, w 1942 r., klasztor zamieniono tymczasowo na lazaret wojskowy. Większość zakonników opuściła Olsztyn w styczniu 1945, uciekając przed Armią Czerwoną., pozostali jedynie o. Gilbert Pawletta i br. Pankracy, którzy 3 stycznia 1946 r. przekazali kościół polskim franciszkanom z prowincji Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny z Krakowa. Pierwszym polskim gwardianem był o. Sylwester Niewiadomy. W marcu 1945 r. klasztor przemianowano na szpital kolejowy, następnie pediatryczny. Z uwagi na zajęcie klasztoru ojcowie zamieszkali obok kościoła w kamienicach przy ul. Klasztornej. Samodzielna parafia została erygowana przez biskupa Józefa Drzazgę w 2 lutego 1978 r., ale księgi chrztów prowadzone są już od 1973 r. 19 marca 1991 r. parafia została przekazana prowincji Św. Franciszka z Asyżu z Poznania. W 1985 r. wybudowana została bursa, w miejscu dawnego zaplanowanego przez Fedddersena skrzydła klasztornego. Mocno zniszczony budynek klasztoru zwrócono zakonnikom w 1993 r., Dopiero latem 1998 r., po dokonaniu najpotrzebniejszych napraw franciszkanie powrócili do pierwotnego miejsca zamieszkania. W prezbiterium ołtarz horyzontalny z czarnego marmuru, pośrodku pozłocone tabernakulum, na nim ustawiony Tron Eucharystyczny. Ołtarz symbolizuje Arkę Przymierza z Cherubinami. Na drzwiczkach tabernakulum Maryja z Dzieciątkiem i Św. Józef oraz pasterze wręczający dary. Tabernakulum flankują figury ŚŚ. Franciszka z Asyżu i Bonawentury. Tron Eucharystyczny w formie kolistej kolumnady z różowego marmuru, nakryty podwójnym płaskim daszkiem z półkulistą kopułką, wspartą na krótkich kolumienkach. Szczyt ołtarza zwieńczony złoconym gzymsem o wzorze lilii. Całość ołtarza flankują przyklękające dwa anioły z lampkami oliwnymi w dłoniach, pochylające się w stronę tabernakulum. Za ołtarzem ścianę wypełnia obraz Grupa Ukrzyżowania, namalowany przez Georga Poppe w 1930 r. Grupę Ukrzyżowania tworzą: Chrystus umierający na Krzyżu, z lewej strony omdlewająca Matka Boska w niebieskiej szacie, podtrzymywana przez Św. Jana Ewangelistę w szacie czerwonej, z prawej strony w zielonej szacie płacząca Św. Maria Magdalena z naczyniem na oleje i rzymski żołnierz w zbroi i opończy z włócznią. Sześć aniołków wokół krzyża, cztery zbierają krew Chrystusa z ran w dłoniach, stopach i boku, dwa pozostałe znoszą z nieba koronę. Wszystkie mają głowy zwrócone w kierunku Chrystusa ale skrywają i odwracają twarze. W zależności od tła aureole świętych i aniołków są żółte lub niebieskie. Wszystkie postacie na obrazie mają zamknięte oczy. W nawie wschodniej trzy kaplice boczne z ołtarzami Św. Antoniego Padewskiego, Chrystusa Króla-patrona kościoła i Św. Katarzyny Aleksandryjskiej. Pierwszy ołtarz jest drewniano-marmurowy, środkowy przestrzenny, figuralny ostatni ma formę malowanego obrazu. Analogicznie są wykonane ołtarze w kaplicach nawy zachodniej: ołtarz Św. Franciszka z Asyżu-patrona kościoła, Matki Boskiej Nieustającej Pomocy i Św. Józefa. Ołtarze ŚŚ Antoniego i Franciszka wyrzeźbione zostały przez Brunona Tschoetschela z Wrocławia. Figury Chrystusa Króla i Matki Bożej to dzieła zakładu J. Hoeptner & Comp. z Wrocławia.Ostatnie przęsło świątyni zajmuje chór z prospektem organowym, kondygnację parteru zajmuje kruchta. 32-głosowe organy z warsztatu Brunona Goebela z Królewca, wykonane zostały w 1937 r. Na wygiętej balustradzie chóru w centralnej części płaskorzeźba Św. Cecylii z metalową aureolą, siedzącej przy klawiaturze a po bokach muzykujące aniołki. Po obu stronach podwójnych oszklonych drzwi, prowadzących z kruchty do wnętrza, wkomponowano we wnęki drewniane konfesjonały. W kruchcie pomiędzy podwójnymi drzwiami zawieszony jest krucyfiks. Na ścianach krużganków, prowadzących do klasztoru (istniejącej i nieistniejącej części), w nawie wschodniej obraz Ojca Pio, w nawie zachodniej obraz Miłosierdzia Bożego. Obok obrazu o. Pio ustawiona jest chrzcielnica. Ławy kościelne usytuowane są w nawie głównej, w dwóch rzędach po 15 ław dopasowanych do filarów, 9 ław dłuższych i 6 krótszych. Na ławach umieszczone są cztery kartusze herbowe. Ławy lewe od prezbiterium zdobi herb zakonu franciszkanów, ławy prawe herb biskupa warmińskiego Augustyna Bludaua (1908-1930), który konsekrował kościół. Od strony kruchty ławy lewe ozdabia godło Niemiec z datą wykonania ław 1929, ławy prawe herb Olsztyna obowiązujący w latach 1894-1935 i 1945-1973.
Opis architektury Kościół nie jest orientowany. Bezwieżowa bryła kościoła z założenia neorenesansowa, wykazuje cechy neoklasycystyczne. Fasada kościoła zwrócona do ulicy pozbawiona jest wejścia, które zlokalizowane jest w elewacji zachodniej, doświetlone oknem umieszczonym w fasadzie i ozdobione architrawem. Planowane drugie wejście w elewacji wschodniej pozostaje zamurowane. Dekorację fasady stanowi sześć niekanelowanych okrągłych kolumn, z kapitelami w porządku korynckim, prostokątne okna i półkoliste puste niszami ponad nimi. Nad belkowaniem trójkątny szczyt, przedzielony gzymsem na dwie części. W górnej trójkątnej kartusz z herbem zakonu franciszkanów. W kondygnacji niżej zakończonej wolutowymi spływami, cztery pilastry dzielą elewację. W środkowym polu napis „DEUS MEUS ET OMNIA” – BÓG MÓJ I WSZYSTKO i daty 1226-1926, odnoszące się do śmierci Św. Franciszka oraz fundacji świątyni. Całość fasady wieńczy krzyż. Dach kościoła dwuspadowy. Poza prostokątną bryłę wystają przybudówki mieszczące kaplice oraz wnęka ołtarzowa zwieńczona od zewnątrz trójkątnym szczytem. W północno-wschodnim narożniku kościoła wmurowany kamień węgielny z datą poświęcenia 21 sierpnia 1926 r. Do bryły kościoła dostawiony jest dwupiętrowy budynek klasztoru, pozbawiony ozdób zewnętrznych. Dzwonnica kościelna znajduje się na tyłach klasztoru. Obok klasztoru w 1985 r., w miejscu planowanego skrzydła klasztornego powstał niezgodnie z oryginalnymi planami, bez połączenia z klasztorem budynek bursy. Nigdy nie powstało analogiczne wschodnie skrzydło klasztoru z planowaną biblioteką, refektarzem i furtą klasztorną. Na jego miejscu urządzono skwer i ogródek jordanowski, które dotrwały do dziś. Wnętrze kościoła utrzymane w stylu neorenesansowym. Kościół ma postać trójnawowej, pięcioprzęsłowej hali z płytkimi, półkoliście zwieńczonymi, otwartymi do środka kościoła kaplicami w nawach bocznych. W nawie głównej sklepienia kolebkowe na pasach z lunetami, w nawach bocznych krzyżowe na pasach. Podział wnętrza na nawy tworzą prostokątne wydłużone filary z kanelowaniem. Nawy boczne skrócone o jedno przęsło, oddzielone są od prezbiterium krytymi gankami. Lewy prowadzi do zakrystii, urządzonej za ołtarzem Św. Franciszka, prawy jest ślepy, miał pierwotnie prowadzić do drugiego skrzydła klasztoru, którego nigdy nie wzniesiono. W nawie głównej prezbiterium od ław oddziela marmurowa balustrada, przerwana w środkowej części. Wnęka ołtarzowa ujęta w postać łagodnie łukowatego, pięciostopniowego portalu uskokowego w kolorach tęczy. Zwornikiem portalu jest kartusz z krzyżem. Ściany świątyni tynkowane, malowane na biało, wnęki w kaplicach i za ołtarzem głównym malowane na czerwono.
Ciekawostki Kościelne ołtarze zostały wykonane we Wrocławiu. Pierwsi olsztyńscy franciszkanie pochodzili z zakonnej prowincji śląskiej i byli zaznajomieni z tamtejszymi warsztatami artystycznymi. Ołtarz Św. Antoniego został wyrzeźbiony w 1925 r., kiedy jeszcze nie było olsztyńskiego kościoła. Nietypowy dla świątyni franciszkańskiej jest ołtarz Św. Katarzyny. Umieszczony został tam przez kolejarzy, gdyż po wybudowaniu kościół był świątynią najbliżej położoną dworca kolejowego. Św. Katarzyna Aleksandryjska jest patronką kolejarzy.Pierwotnie ławy kościelne zaplanowano na 12 rzędów, koncepcję tę można zaobserwować przyglądając się dekoracyjnemu układowi posadzki kościelnej.Kościół do momentu wybudowania w Olsztynie cerkwi grekokatolickiej służył wiernym tego wyznania. W każdą niedzielę odbywała się msza w obrządku wschodnim.
Informacje praktyczne - świątynia jest zamykana, wejście tylko do kruchty. W celu zwiedzenia wnętrz trzeba zgłosić się na furtę klasztorną. Zwiedzanie kościoła jest bezpłatne- obowiązuje zakaz zwiedzania podczas mszy, nabożeństw i innych uroczystości kościelnych- brak w okolicy parkingu dla autobusów, można parkować w uliczce przy kościele - czas zwiedzania ok. 30 min
Adres www: www.olsztyn.franciszkanie.net
(c) Andrzej Bobrowicz, 2009 Najnowsze:
Najstarsze:
|