Noclegi w Olsztynie
Gastronomia
Rekreacja
Imprezy i wydarzenia
Kościół Garnizonowy p.w. Matki Bożej Królowej Polski |
Drugi w historii miasta kościół ewangelicki przeznaczony wyłącznie dla celów duszpasterstwa wojskowego. Od 1945 r. garnizonowy kościół katolicki. Od sierpnia 2009 również osobna parafia cywilna.
Historia Kościół powstał na skutek rozrastającego się olsztyńskiego garnizonu wojskowego. W Olsztynie działały podówczas już trzy kościoły katolickie a tylko jeden, dość ciasny ewangelicki. Tymczasem znaczna liczba żołnierzy stacjonujących w Olsztynie była wyznania ewangelicko-augsburskiego. Koniecznością stała się budowa nowego kościoła ewangelickiego w mieście. Powstały dwa plany kościołów, jednego dla wojska, drugiego dla ludności cywilnej, który zresztą nigdy nie powstał. Projekt stworzył berliński architekt Ludwig Dihm w 1909 r. Kamień węgielny położono 4 maja 1913 r. Kościół oddano do użytku 4 lipca 1915 r., wnętrza wykańczano jeszcze 1,5 roku. Prace budowlane wykonali Arthur Pfeiffer i firma Johanna Rhodego z Olsztyna. Kościół mieścił przed wojną 1162 miejsc siedzących, z tego 768 na sali i 394 na emporach. Przed kościołem na skraju skarpy w 1923 r. stanęły pomniki 146 Pułku Piechoty (1 Mazurskiego) i 73 Pułku Artylerii Polowej, autorstwa olsztyńskiego rzeźbiarza Johannesa Dosta. Po II wojnie światowej kościół pozostawiono w gestii wojska zmieniono tylko konfesję z ewangelicko-augsburskiej na katolicką, konsekracja przez ordynariusza diecezji Teodora Benscha. Kościół służył olsztyńskiemu wojsku do 2001, kiedy to opuściła Olsztyn 15 Warmińsko-Mazurska Dywizja Zmechanizowana im. Króla Władysława Jagiełły. Obecnie kościół służy parafii wojskowej, od sierpnia 2009 również cywilnej pod wezwaniem Archaniołów Michała, Gabriela i Rafała, powstałej z wydzielenia z dotychczasowej parafii Św. Jakuba.Wyposażenie kościoła pochodzi z czasów po II wojnie światowej. Jedynie w prezbiterium zachowała się przedwojenna płaskorzeźba Ostatnia Wieczerza, autorstwa Hugona Buergera z Berlina. Ponadto w prezbiterium znajduje się obraz Matki Boskiej Częstochowskiej i 2,5 m krucyfiks, na ścianach malowidła przedstawiające 12 Apostołów, pochodzące z 1914 r. Przy prezbiterium drewniana neogotycka ambona. W nawach bocznych ołtarze Matki Boskiej Ostrobramskiej i Św. Antoniego, autorstwa Hipolita Bieniarza i Józefa Stojaka, obrazy namalowane przez Edwarda Grajewskiego z Gniezna. Polichromie wykonane w 1958 r. przez Eugeniusza Kochanowskiego i Czesława Machnickiego, przedstawiają sceny związane z Chrztem Polski, zwycięstwem grunwaldzkim i szlakiem bojowym Wojska Polskiego w II wojnie światowej. Empora organowa ozdobiona obrazem Miłosierdzia Bożego i malowidłami przedstawiającymi papieży: Piusa X, Piusa XI, Jana XXIII, Piusa XII, Benedykta XV i Leona XIII. Na emporze organy Edwarda Witteka z Elbląga.
Opis architektury Kościół jest trójnawową, czteroprzęsłową halą z transeptem i wydzielonym, prostokątnie zamkniętym, niższym od naw prezbiterium. Sklepienia kolebkowe w nawie głównej, krzyżowe w nawach bocznych i gwiaździste w prezbiterium. W nawach bocznych istniały empory, które zostały zlikwidowane po II wojnie światowej. 58-metrowa wieża kościelna, ozdobiona tynkowanymi ostrołukowymi blendami, nakryta jest podwójnym, ortogonalnym hełmem. Dwudrzwiowy portal wejściowy flankowany jest przez masywne, oktogonalne wieżyczki, pełniące funkcje klatek schodowych. Szczyty transeptu i prezbiterium w formie szczytów sterczynowych z blendami z okulusami pomiędzy nimi. Zakrystia dobudowana w formie oddzielnego, niskiego budynku dostawionego do tylniej ściany prezbiterium. Dachy kościoła dwuspadowe.
Ciekawostki - po pomniku 146 Pułku Piechoty zachowała się do dziś podmurówka cokołu. Pomnik zaginął w 1945 r. - w portalu wejściowym wmurowana jest cegła z datą 1912- w 1962 r. władze miasta chciały rozebrać wieżę kościelną, tłumacząc to potrzebą usunięcia elementów architektury krzyżackiej. Do wykonania rozbiórki na szczęście nie doszło- organy kościoła uważano przed 1945 r. za najlepsze w Prusach Wschodnich.
Informacje praktyczne - bezpłatny parking dla autokarów 250 m, przy ul. Nowowiejskiego- świątynia jest zamykana, wejście tylko do kruchty. W celu zwiedzenia wnętrz trzeba zgłosić się na plebanię. Zwiedzanie kościoła jest bezpłatne- obowiązuje zakaz zwiedzania podczas mszy, nabożeństw i innych uroczystości kościelnych- czas zwiedzania ok. 30 min.
Literatura Kopiczko A., Kościoły i kaplice w Olsztynie, Olsztyn 2000Rzempołuch A., Architektura i urbanistyka Olsztyna 1353-1953, Olsztyn 2005
(c) Andrzej Bobrowicz
fot. Michał Ciucias |