Drugi w historii Olsztyna ratusz, wzniesiony na początku XX w. Siedziba Urzędu Miasta Olsztyn i Prezydenta Miasta Olsztyn. Obiekt wpisany do rejestru zabytków w 1989 r.

Historia

Rada Miasta zasiadała od średniowiecza w Starym Ratuszu. W 1911 r. podjęto decyzję o wybudowaniu nowego gmachu ratusza zamiast kolejnej rozbudowy dotychczasowej siedziby. Inwestycję zlokalizowano na miejscu zamkniętego cmentarza, w samym centrum Górnego Przedmieścia. Ratusz zaprojektował architekt miejski Max Boldt, pracami kierował już jego następca na tym stanowisku Paul Christian Zeroch. Prace budowlane wykonał Albert Dylewski z Olsztyna. Kamień węgielny wmurowano 31 października 1912 r. Urzędnicy zaczęli się wprowadzać do gmachu w lutym 1915 r., prace wykończeniowe nadal trwały. Oczodoły zegarowe na wieży zamaskowano tarczami zegarowymi, mechanizm zegarowy zamontowano w 1923 r. Ratusz przez cały czas pełni funkcję siedziby Rady Miasta, od czasów polskich miastem rządzi prezydent. We wnętrzu zachowało się nieco przedwojennych dekoracji jak głowa greckiego żołnierza czy kanelowane kolumny. Inna kolumna jest ozdobiona motywami antycznymi. Na parterze w niszy holu kompozycja Bolesława Wolskiego, przedstawiająca olsztyńskie zabytki.

Opis architektury

Ratusz składa się z trzech trzypiętrowych skrzydeł, wieży ratuszowej i halowej przybudówki dostawionej od zachodu w latach 20-tych XX w. Szczyty skrzydeł wieńczą woluty ze ślimacznicami. Ratusz jest budowlą tynkowaną, wzniesioną na kamiennym cokole. Wejście główne zlokalizowane jest w wieży, wyrastającej ze skrzydła południowego. Do gmachu prowadzi półkolisty, bogato zdobiony portal, w jego zworniku kartusz z piaskowca z herbem Olsztyna obowiązującym w momencie budowy ratusza. Kompozycję portalu tworzą też kasetony z rozetami i kamienne wodotryski w formie brodatych głów. Nad portalem taras z balustradą. Kwadratowa wieża ze ściętymi narożnikami zwieńczona jest węższą nadbudówką i hełmem w kształcie podwójnej latarni. Na placu przed wejściem głównym rzeźba „Macierzyństwo” z 1978 r., autorstwa Kazimierza Zielińskiego. Najdłuższe skrzydło środkowe od wschodu ozdobione jest dwoma wykuszami z płaskorzeźbami czterech żywiołów: ognia, wody, ziemi i powietrza. Przestrzenie pomiędzy oknami sali Rady Miasta wypełnione są posągami cnót obywatelskich: Sprawiedliwości, Mądrości, Piękna, Siły i Pilności. Narożnik południowo-wschodni ozdabia tzw. rosyjski wykusz. Pierwotne płaskorzeźby autorstwa Maxa Krausego, mówiące o zwycięstwie Niemców nad Rosjanami w czasie I wojnie światowej zostały skute i zastąpione miedzianymi ekranami autorstwa Bolesława Wolskiego. W środkowej części skrzydła, w przyziemiu zachowany portal wejściowy do mieszkania nadburmistrza. Półkolisty portal flankują postacie mężczyzny z księgą w ręku i kobiety z koszem i portmonetką. W kartuszu dziecko bawiące się z kogutem. W skrzydle północnym, tam gdzie mieścił się posterunek policji w zworniku portalu wykuta została męska głowa z zarostem a w cokole lwi łeb.

Ciekawostki

Od 1969 r. olsztyńskie kuranty wygrywają hymn Olsztyna „O Warmio moja miła”, skomponowany przez Feliksa Nowowiejskiego do słów Marii Paruszewskiej. Przedwojenne kuranty brzmiące w latach 1930-43 zostały przekazane do przetopienia na cele wojskowe.  Paul Emil Gabel z Elbląga malując w 1916 r. Nowy Ratusz zamaskował na swojej rycinie otwory zegarowe tarczami, które nie odpowiadają obecnym w rzeczywistości- tarcze zegarowe ozdobione są w narożnikach 12 znakami zodiaku

Informacje praktyczne

Bezpłatny parking dla autokarów 250 m, przy ul. Nowowiejskiego- wnętrza ratusza można zwiedzać w czasie pracy Urzędu Miasta. - bezpłatne wc w budynku ratusza- czas zwiedzania ok. 45 minut

www.olsztyn.eu

(c) Andrzej Bobrowicz

fot. Michał Węgrzycki

fot. Mariusz Błaszczak

fot. Michał Węgrzycki