Wieża zbudowana na potrzeby nowoczesnej sieci wodociągowej w Olsztynie. Wzniesiona w najwyższym punkcie przedwojennego Olsztyna, służyła dostarczeniu wody na wyżej położone tereny miasta. Obecnie mieści obserwatorium astronomiczne powiązane z planetarium.

Historia

Do końca XIX w. Olsztyn był wyposażony jedynie w prymitywną instalację, doprowadzającą wodę do kilku miejskich studni. Decyzję o budowie wodociągów podjął burmistrz Oskar Belian, sieć wodociągową zaprojektował Oskar Smreker z Mannheim, kanalizację wykonała firma Merten & Comp. z Berlina, z ramienia magistratu plan zatwierdził Robert Luckhardt. Budowę zrealizowano w latach 1897-1899. Najważniejszymi budowlami naziemnymi były przepompownia nad jeziorem Ukiel i wieża ciśnień na wznoszącym się na wysokość 143 m n.p.m. Wzgórzu Św. Andrzeja.

Po II wojnie światowej w wieży usytuowano obserwatorium astronomiczne. Otwarcie nastąpiło w dniu 13 października 1979 r. W dzień można oglądać panoramę miasta oraz przez lunetę plamy na Słońcu. W bezchmurne wieczory odbywają się pokazy nieba z użyciem teleskopu. W obserwatorium mieści się również wystawa meteorytów i pracownia służby czasu. Wieża przeszła gruntowny remont w 2007 r.

Opis architektury

Cylindryczna ceglana, nietynkowana wieża w stylu neoromańskim. Portal wejściowy ujęty w półkolisty łuk w przyziemiu. Powyżej trzon wieży przedzielony horyzontalnie w połowie wysokości podwójnym gzymsem, ozdobiony pilastrami połączonymi półkolistymi arkadami tworzącymi pomiędzy nimi blendy. W blendach usytuowane naprzemiennie w układzie góra-dół okna, częściowo zamurowane i otynkowane. Górna część wieży nieco szersza, oddzielona od trzony fryzem arkadkowym i zwieńczona krenelażem. Na szczycie budynek obserwatorium z kopułą obserwacyjną.

Ciekawostki

- w zbiorach obserwatorium znajdują się okruchy gruntu księżycowego oraz polska flaga, która była na Księżycu, pochodzące z lotu załogowego Apollo 11 w 1969 r., podczas którego Neil Armstrong stał się pierwszym człowiekiem, który postawił stopę na Księżycu.

Informacje praktyczne

- obserwatorium jest czynne od poniedziałku do soboty. W godz. 9.00-15.00 można oglądać panoramę miasta, w poniedziałek, środę i piątek wieczorem odbywają się pokazy nieba (między 20.00 a 23.00, w zależności od pory roku).

- ceny biletów 8 i 6 zł

- parking dla autokarów przy hali Urania 300 m.

- bezpłatne wc w budynku obserwatorium

- czas zwiedzania 60 min.

www.planetarium.olsztyn.pl

(c) Andrzej Bobrowicz

fot. Mariusz Błaszczak

fot. Michał Węgrzycki