Gmach wybudowany w 1887 r. dla prężnie rozwijającego się miasta. W 1907 r. został rozbudowany o boczne skrzydło. Posiada charakterystyczny wygląd dla budynków użyteczności publicznej w Prusach Wschodnich. Do zadań poczty należało, nie licząc wymiany listów, obsługiwanie telegrafu i telefonu.

Historia

Pod koniec XIX w. Olsztyn zaczął przekształcać się z małej prowincjonalnej miejscowości w stolicę regionu. W 1818 r. powstał powiat olsztyński, a w 1905 r. utworzono tutaj rejencję. Nastąpił szybki wzrost ludności: w poł. XIX w. Olsztyn liczył ok. 4 tys. mieszkańców, pół wieku później było to już 25 tys. osób. Do miasta dotarła kolej, założono kanalizację, oświetlenie gazowe. Organizacja poczty uległa zmianie – rozwój infrastruktury komunikacyjnej odciążył pocztę od świadczenia usług przewozowych. Jej nowe usługi, oprócz tradycyjnej wymiany listów, skupiały się na obsłudze telegrafu i telefonu. W związku ze wzrostem liczby mieszkańców miasta i zwiększeniem się jego prestiżu, należało pomyśleć o budowie gmachy poczty, który spełniałby potrzeby szybko rozwijającego się Olsztyna. W tym czasie zabudowa przestała mieścić się w średniowiecznych granicach wytyczonych przez mury miejskie. Powstało Dolne i Górne Przedmieście i ulice, które dziś należą do ścisłego centrum, tj. ulice: Pieniężnego, Dąbrowszczaków, Grunwaldzka, Warszawska, Niepodległości, Jagiełły i Jagiellończyka.

Plac budowy znajdował się naprzeciwko szkoły ludowej. Prace przebiegały bardzo szybko, gdyż rozpoczęto je wiosną 1886 r., w październiku budynek poczty był już w stanie surowym, a rok później nadawał się do użytkowania. 29 IX 1887 r. urząd pocztowy został oficjalnie otwarty.

Gmach łączył praktyczność wnętrz z prostotą bryły, jednak nie zapomniano o nadaniu budynkowi użyteczności publicznej cech, które świadczyły o prestiżu. Budowlę utrzymano w tzw. historyzmie oficjalnym. Przechodzień czy klient miał w niej od razu zobaczyć urząd pruski. W 1907 r. poczta została rozbudowana o cztery okienne osie od strony ul. Pieniężnego (dawniej Wilhelmstraβe). Zaplecze zaś powiększono o halę ekspedycyjną, a korpus od tej strony rozbudowano o piętro. W 1928 r. dobudowano boczne skrzydło z przejazdem bramowym od ul. 22 Stycznia (dawnej ul. Pocztowej). Sposób realizacji pozwala stwierdzić, że dokonał tego August Feddersen. W tym czasie wymieniono lukarny oraz zlikwidowano szczyt na linii portalu.

Opis architektury

Budynek usytuowany jest pomiędzy ulicami Pieniężnego (od zachodu) i 22 Stycznia (od północy), pałacem biskupim (od południa) i Łyną (od wschodu). Zbudowany jako symetryczny. Środkowa oś została zwieńczona trójkątnym szczytem. Gmach dwukondygnacyjny, z czterospadowym dachem. Pierwsze piętro jest dużo wyższe od drugiego. Chcąc to ukryć, gdyż piętro tradycyjnie było ważniejsze niż parter, budowniczowie zastosowali dekoracyjne triki, m. in. podwyższyli tryforia.

Obiekt wykonano z pełnej cegły ceramicznej. Elewację ozdobiono glazurowaną cegłą. Front elewacji ma dwa pseudoryzality oraz wnęki odcinkowe z 3 oknami jednodzielnymi. Pseudoryzality zwieńczono szczytami uskokowo-sterczynowymi, w polach umieszczono rozety. Dach wzbogacono lukarnami. Poddasze zbudowano w ten sposób, aby było użytkowe.

Ciekawostki

- Na podwórku należącym do poczty zachował się budynek dawnej powozowni.

- W budynku poczty znajduje się sklep filatelistyczny urzędu pocztowego.

- Obok jest budynek Kurii Metropolitalnej Archidiecezji Warmińskiej (ul. Pieniężnego 22), dawny Dom Towarzystwa „Kopernik”.

- 3 kwietnia 1920 r. w Olsztynie wprowadzono specjalne znaczki plebiscytowe, które przestały być ważne po zakończonym plebiscycie.

- W okolicy poczty można spotkać dziki wyłaniające się z Parku Centralnego.

Autor opisu: Irena Robak