Budynek wzniesiony z przeznaczeniem na cele mieszkalne. Przed I wojną światową pełnił funkcję hotelu, w 1920 r. zakupiony przez polskie organizacje. Obecnie Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego.

Historia

Po wzniesieniu kamienicy przez Joachima Hosmanna, została ona zakupiona przez Ottona Holzkyego, który otworzył w niej hotel „Reichshof”. Hotel często zmieniał właścicieli, kolejny Gustav Preuss zmienił w 1912 r. nazwę hotelu na „Centralhotel”. Ponownie pod starą nazwą został sprzedany polskim organizacjom na cele plebiscytowe, był siedzibą Warmińskiej Rady Ludowej. Po przegranym plebiscycie do 1939 r. mieścił on polskie organizacje. Właścicielem budynku był Bank Ludowy, w jego wnętrzach mieściły się polskie przedszkole i szkoła, Związek Polaków w Niemczech, teatr kukiełkowy „Bajka”, Wschodniopruski Hufiec Harcerski. Budynek też ciągle pełnił swoją pierwotną funkcję, mieszcząc we wnętrzach hotele „International” i „Concordia”. W tamtym okresie przylgnęła do niego zwyczajowa nazwa Dom Polski.

Po II wojnie światowej od 1968 r. właścicielem Domu Polskiego jest Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, utworzony w 1963 r. na bazie Stacji Naukowej Instytutu Zachodniego, istniejącej od 1948 r. Obecny budynek został wzniesiony w latach 1979-80 i stoi na miejscu pierwotnego hotelu. OBN obecnie budynek dzieli z Delegaturą Instytutu Pamięci Narodowej.

Opis architektury

Dwupiętrowy, narożny budynek składa się z dwóch długich skrzydeł połączonych ściętym narożnikiem. W porównaniu do oryginału zlikwidowano narożne wejście, przekształcając je w półkoliste okno, wjazd na podwórze od ul. Lanca, zamieniono na ryzalit. Okna parteru zwieńczone łukiem półkolistym, na wyższych kondygnacjach mamy okna prostokątne, na poziomie I piętra ozdobione trójkątnymi naczółkami lub poziomymi gzymsami, pod oknami dekoracje w formie girland. Okno I piętra w narożniku ujęte w formie wykusza. W narożniku nad belkowaniem ustawiona jest rzeźba orła, w pozostałych częściach zwieńczenia wazony. Wejścia do budynku w północnej elewacji oraz od podwórza. Pod oknem parteru w narożniku tablica poświęcona międzywojennej historii budynku i jego rekonstrukcji.

Ciekawostki

- budynek pod pretekstem remontu po cichu rozebrano z zamiarem postawienia na jego miejscu nowoczesnego gmachu. Po fali protestów środowisk naukowych oraz polskich działaczy plebiscytowych władze partyjne podjęły decyzję o rekonstrukcji budynku.

- na tablicy pamiątkowej umieszczony jest rok 1919 jako początek polskiej historii dawnego hotelu, tymczasem organizacje polskie były właścicielami gmachu dopiero od marca 1920 r. Fakt zniszczenia oryginalnego budynku skwitowany jest odbudową z okazji 60-lecia plebiscytu.

Informacje praktyczne

- budynek do zwiedzania z zewnątrz, wnętrza dostępne w czasie pracy OBN-u i IPN-u.

- parking dla autokarów 600 m przy ul. Nowowiejskiego

- bezpłatne wc w budynku

Literatura

Bętkowski R., Olsztyn jakiego nie znacie, Olsztyn 2003

Olsztyn 1353-2003, Olsztyn 2003

Adresy www:

www.obn.olsztyn.pl