Kamienica neorenesansowa położona w centrum miasta tuż u zbiegu ulicy Dąbrowszczaków i Alei Józefa Piłsudskiego. Budynek murowany z cegły, otynkowany. Postawiony około 1880 roku. Trzykondygnacyjny (wraz z użytkowym poddaszem), podpiwniczony. W roku 2011 odrestaurowany.

Historia

Wraz z dotarciem do Olsztyna w roku 1872 pierwszej linii kolejowej, a w kolejnych latach następnych, nastąpił szybki rozwój Górnego Przedmieścia w kierunku nowo wybudowanego dworca kolejowego. Umiejscowienie w Olsztynie węzła kolejowego umożliwiło zlokalizowanie tu z czasem na terenie miasta kilku jednostek wojskowych i pociągnęło za sobą w konsekwencji szybkie powiększenie liczby ludności. Powstawały nowe urzędy. Wszystkie te czynniki złożyły się na trwający na przełomie wieków XIX i XX boom budowlany. Ten z kolei wymagał wytyczania nowych działek i ulic.

Obecna ulica Dąbrowszczaków została wytyczona na założeniu dawnej drogi prowadzącej do Barczewa (dawniej Wartenburg) i stąd jej pierwsza nazwa – Wartenburgerstrasse (ulica Barczewska). W roku 1901 przy ulicy postawiono pomnik cesarza Wilhelma I i trzy lata później przemianowano ją na Cesarską (Kaiserstrasse).

Do lat 80-tych wieku XIX ulica była niezbyt szeroką, obsadzoną drzewami żwirówką. W roku 1879 została uregulowana, zaś wiosną 1873 roku położono na niej bruk do wysokości obecnej ulicy Mickiewicza (dawnej Schillerstrasse).

Przy ulicy systematycznie wyburzano stodoły i inne budynki gospodarcze, a na parcelach stawiano budynki mieszkalne i użyteczności publicznej. Prezentowaną neorenesansową kamienicę postawiono około roku 1880. W roku 1888, po wprowadzeniu oddzielnej numeracji dla poszczególnych ulic, budynek otrzymał nr 1. Wzniesiony przez rodzinę Toffelów, należał do niej do 1945 roku. Obecnie w budynku mieści się Sąd Okręgowy, a front parteru zaadaptowany jest na działalność usługowo-handlową.

Opis architektury

Bryła budynku jest oparta na planie lekko ściętego od wschodu prostokąta, całość podpiwniczona i nakryta dachem pulpitowym opadającym w kierunku podwórza. Front skierowany w kierunku południowo-zachodnim. Widoczne na nim trzy kondygnacje oddzielone gzymsami kordonowymi. Nad użytkowym poddaszem gzyms wieńczący wsparty jest na wolutowych konsolach, a powyżej attyka z płycinami i tralkami (naprzemiennie).

Elewacja jest siedmioosiowa, przedzielona na parterze gładkimi pilastrami zwieńczonymi kapitelami korynckimi. Okna tej kondygnacji prostokątne, jedynie dwa skrajne zamknięte są łukiem pełnym. Pod nimi dekoracja z tralek (tak jak w attyce). Okna o zamknięciu prostym posiadają na dole dekoracyjny pas z luster. Parter jest ponadto zdobiony boniowaniem.

Okna pierwszego piętra prostokątne, pod czterema skrajnymi oknami tralki. Okno trzecie i piąte obwiedzione pilastrami z korynckimi kapitelami i zwieńczone przerywanymi na osi trójkątnymi naczółkami. Pod tymi oknami płyciny w kształcie leżącego prostokąta.

Wejście frontowe do budynku, poprzedzone kilkoma stopniami, znajduje się w części zachodniej. Prowadzą do niego drewniane, dwuskrzydłowe drzwi zamknięte z przeszklonym nadświetlem z łukiem. Górne płyciny drzwi są przeszklone, zabezpieczone kutą kratą, dolne płyciny wykonane z drewna w formie luster. Od strony ulicy znajdują się dwa oddzielne wejścia do lokali handlowo-usługowych.

Ciekawostki

Zachowane są kute kraty w okienkach piwniczych oraz na drzwiach głównych (tu z inicjałami WT).

W czasie, gdy właścicielami budynku była rodzina Toffelów, na zapleczu działała niewielka fabryka wody mineralnej, likierów i wódek.

Autor opisu: Kazimierz Kisielew